فرهنگ قرآنی: از وضع موجود تا جامعه آرمانی؛ ضرورت بازنگری در سیاستگذاری فرهنگی
تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۰۸۱۹۷
به بهانه فرارسیدن ماه معظم رجب
فرهنگ قرآنی: از وضع موجود تا جامعه آرمانی؛ ضرورت بازنگری در سیاستگذاری فرهنگی
محمد محمودی کیا، هیأت علمی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
قرآن یگانه منشور استوار هدایت و میراث جاوید حضرت ختم‌المرسلین(صلوات الله علیه و آله)، کتاب زندگی، کتاب تدبر، کتاب اندیشیدن و در یک کلام، کتاب بال و پرگشودن و پرواز از سجنِ طبیعت به آسمانِ ملکوت است؛ کتابی پر رمز و راز که تخیلات، تعقلات و اوهام بشر به کنه معارف و حقیقت آن راه ندارد که معروف است در حدیث: «إِنَّمَا یَعْرِفُ الْقُرْآنَ مَنْ خُوطِبَ بِه».
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با این وجود، این کتاب در ظواهر و بواطن خود، برای همگنان از نوع بشر، هدایتگر است و راه‌نُما؛ قرآن، نوری است که پرده از اسرار عالم وجود برمی‌افکند و هر پوینده و جستجوگری را به طریق هدایت ره‌می‌نمایاند.
این ویژگی از جامعیت و نیز ماهیت ابدی و ازلی معارف قرآن، آن را به کتابی برای همه زمان‌ها مبدل ساخته تا نوع بشر آن را به عنوان شاخص و معیاری برای زیست فردی و اجتماعی خویش برگزینند.
با این وصف، هر چند اهتمام به هر دو وجه از ظواهر قالبیه و معارف باطنیه قرآن، از مهم‌ترین وظایف و تکالیف جامعه ایمانی محسوب می‌شود، اما با تأسف فراوان شاهد آن هستیم در سطح مشاهده‌پذیر جامعه، ظواهر قرآنی اعم از قرائت شایسته و صحیح نص مقدس و در مرحله بعد، آشنایی با معارف و اصول عملیه آن، که گام نخست در تحقق یک جامعه ایمانی است، در سطح قابل‌قبولی نبوده و فاصله معنادار و بلندی تا وضع مطلوب وجود دارد؛ مسئله‌ای که موجب شد تا در قالب تأسیس نهادها، وضع برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی، به نحوی درصدد جبران این نقیصه گامی برداشته شود.
با این وصف، باید این مهم را در نظر داشت که جامعه به طور دائم در معرض تولید و بازتولید امر فرهنگی است و این مهم باید وجه برجسته و تعیین‌کننده در سیاستگذاری فرهنگی کشور و استمرار رویکرد نوآورانه آن باشد.
اهمیت این مسئله از آن جهت افزون می‌گردد که به نقش و تأثیرگذاری تحولات و پویایی‌های فرهنگی در عصر ارتباطات و دگرگشت مفهوم انسان از یک انسان مدرن به انسان سایبرنتیک توجه نماییم.
از طرف دیگر، تغییرات در نگرش اجتماعی طی چند دهه اخیر، همزمان با ظهور جهان‌گستر ابزارهای تکنولوژیک، اعطای فرصت کنشگری پرشدت و پردامنه به خرده‌فرهنگ‌ها و بروز ناهنجاری‌های فرهنگی در سطح جامعه در اثر امواج جهانی‌سازی، اهمیت شناخت و برنامه‌ریزی هوشمند و پویای امر فرهنگی را بیش از پیش برجسته می‌نماید.
بر پایه دو علت مذکور در سطور پیشین، نگارنده بر این باور است چنانچه فرهنگ عمومی جامعه بر مدار فرهنگ توحیدی اصیل برآمده از متن قرآن و فرهنگ انسان‌ساز ائمه نور(علیهم السلام)، و نیز وجوه روشن تمدن ایرانی و اسلامی انتظام یابد، با اقبال عمومی جامعه مواجه خواهد شد؛ چراکه اموری عقلایی، فطری و منطبق بر ضمیر پاک بشری هستند و گریزی از آنها برای نوع بشر قابل تصور نیست.
از این رو، پیشنهاد می‌شود:
۱. طعم شیرین دین‌داری و تجربه موفق ورود دین به زیست فردی و اجتماعی را در ساحت عمل به کام مردمان بچشانیم تا پایگاه نظری آن بیش از پیش بسط و تقویت گردد.
۲. دایره مفهومی اسلام را از تفاسیر تنگ‌نظرانه و مضیق خارج ساخته و سعی وافر برای ارائه فهمی عصری از دین و متناسب با مقتضیات زیست مدرن از ناحیه دین‌شناسان صورت گیرد تا بتوان دین را به امری جامعه‌پذیر ارتقا داده و پایگاه اجتماعی آن را تحکیم بخشید.
۳. تقویت و تسهیل زمینه گفت‌وگو و تضارب آراء میان نخبگان علمی در تمامی موضوعات دینی با هدف شناخت پویایی‌های دین در عصر مدرن و پیامدهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر قرائت از دین.
۴. لزوم ارائه تصویری عقل‌گرا و اخلاق‌مدار از تعالیم اسلامی.
۵. تجدیدنظر در شیوه‌های آموزش معارف دینی از تأکید بر محفوظات به رجحان راهبردها و شیوه‌های پذیرش درونی و روانشناختی از دین.
۶. استفاده از زبان هنر برای ترویج مفاهیم دینی
۷. استفاده از شیوه‌های مدرن آموزشی همچون بازی‌ها برای جامعه‌پذیر و باورپذیر نمودن هنجارهای دینی.
۸. ضرورت بهره‌گیری از فرصت ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی برای بسط دایره تأثیرگذاری.
۹. فاصله گرفتن از شیوه مونولوگ و دستوری در آموزش معارف دینی و تاکید بر شیوه‌های مشارکتی مبتنی بر رضایت و عمل جمعی.
۱۰. ضرورت رصد دائمی فرهنگ عمومی از طریق شیوه‌های علمی با قابلیت راستی‌آزمایی نتایج با هدف فهم پویایی‌های جامعه.
۱۱. ضرورت تقویت همکاری‌های علمی میان‌رشته‌ای میان حوزه‌های مختلف دانش اجتماعی همچون علوم دینی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و به رسمیت شناختن تکثرگرایی روشی علوم برای فهم وضعیت باورهای دینی جامعه و ارائه تجویزهای لازم.
۱۲. اصلاح سیاستگذاری فرهنگی و به طور خاص فرهنگ دینی کشور، با نگاهی واقع‌بینانه، مسئله‌مند، روش‌مند و آینده‌نگر نسبت به تحولات عصری و نیز با هدف جذب حداکثری به گونه‌ای که شاهد اثربخشی هر چه بیشتر آن بر پویایی‌های جامعه ایرانی معاصر باشیم.
____________________________________________________
*محمد محمودی کیا، هیأت علمی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
منبع: جماران
کلیدواژه: انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی ماه رجب سیاستگذاری فرهنگی جامعه آرمانی فرهنگ قرآنی انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی سیاست گذاری فرهنگی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۰۸۱۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیری جمعیت نشاط اقتصادی و اجتماعی را کاهش می‌دهد
محمد کریم خورشیدوند اظهار کرد: کنترل جمعیت از گزاره‌های جوامع بشری است و مکاتب مختلفی در این حوزه نظریه داده‌اند، به‌عنوان مثال در قوانین حمورابی داریم که افزایش جمعیت را نشان‌دهنده ترقی فرد و جامعه دانسته است و از طرفی در یونان باستان اندیشمندانی مانند ارسطو و افلاطون موازنه و توازن جمعیت را نشان‌دهنده ترقی جامعه می‌دانستند.
وی ادامه داد: در سال ۱۷۹۸ میلادی یک کشیش و اقتصاددان انگلیسی به اسم رابرت مالتوس، کتابی با عنوان اصل جمعیت داشت که در آن یک نظریه داد و شعارش این بود که افزایش جمعیت راه حلی برای پیشرفت نیست، استدلالش این بود که رشد جمعیت بالقوه به‌صورت تصاعدی است و رشد مواد غذایی و منابع به‌صورت خطی است و پیش‌بینی این بود در ۲۰۰ سال آینده، رشد جمعیت جهان حدود ۲۵۶ برابر خواهد شد و تولید غذا فقط ۹ برابر و سال‌های قحطی در پیش رو است و خیلی از انسان‌ها براثر گرسنگی و قحطی می‌میرند. طبیعی است خیلی‌ها ترجیح می‌دادند فرزندان‌شان از گرسنگی نمیرند، به همین دلیل، کاهش جمعیت و جلوگیری از رشد جمعیت را به‌عنوان یک سیاست لحاظ کردند.
او گفت: این نظریه هیچ‌گاه شکل نگرفت، نه‌تن‌ها در هیچ نقطه‌ای از جهان این اتفاق رخ نداد، بلکه این نظریه برای حیوانات نیز صدق پیدا نکرد و نه‌تن‌ها پیش‌بینی انجام‌شده درباره سال‌های قحطی اتفاق نیفتاد، بلکه تولید به‌قدری زیاد شد که حتی در سال‌هایی، مردم گندم‌های اضافه را می‌سوزاندند.
خورشیدوند بیان کرد: امروزه می‌بینیم یکی از مشکلات و چالش‌های جدی جوامع توسعه‌یافته، کاهش جمعیت جوان و پیری جمعیت است که در نتیجه موجب شده است، نشاط اقتصادی و اجتماعی آنها کاهش یابد. رونق اقتصادی به نیروی جوان وابسته است و زمانی که جوامع پیر شوند دولت‌ها و صاحبان سرمایه احساس خطر می‌کنند.
او اظهار کرد: جوان، مایه پویایی و سرزندگی جامعه می‌شود و بیشتر جهش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از دل نیرو‌های جوان جوشش پیدا می‌کند. اصولاً فلسفه ازدواج و تشکیل خانواده برای ازدیاد و بقای نسل بشری است و مطابق فلسفه آفرینش بر ازدواج تأکید شده است.
وی ادامه داد: ازدواج موجب پیوند بین نسل‌ها و تداوم نسل بشر می‌شود؛ ولی اگر سیاست‌های یک دولت بر این اصل باشد که موالید کم شود در بلندمدت جامعه با انقطاع نسل بشر مواجه می‌شود، معضلی که امروزه ما در کشورهای غربی شاهدیم و بحران پیری جمعیت دارند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان افزود: اجرای سیاست‌های کنترل جمعیت در کشور ما نیز پیامدهای ناگواری داشته و آسیب‌های جدی از جنبه‌های گوناگون جسمی، روحی و روانی و اخلاقی و اجتماعی بر جامعه گذاشته است.
وی بیان کرد: اگر بخواهیم به نظام مسائل در حوزه اجتماعی اشاره کنیم، شاید ابربحران ما در این حوزه، موضوع سالخوردگی جمعیت باشد. اگر در ۲۰ سال آینده همین سیاست ادامه یابد، باعث می‌شود کمبود نیروی کار، بحران امنیت، کاهش تولید علم، خلاقیت و پیشرفت را داشته باشیم و همه اینها تبعاتی است که از کاهش جمعیت، ازدواج و بحث فرزندآوری نشأت می‌گیرد.
خورشیدوند گفت: منحنی رو به سقوط ازدواج و فرزندآوری، چالش‌های زیادی دارد. باید روی ذهنیت نسل جوان درباره پایین آمدن سن ازدواج و فرزندآوری به‌صورت جدی کار شود.
وی ادامه داد: برای اینکه سن ازدواج پایین بیاید و فرزندآوری بیشتر شود، باید کار فرهنگی انجام شود و سیاست‌های غلطی که در ذهن برخی جوانان نقش بسته است، از بین برود.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان معتقد است: بخشی مشکلات در موضوع ازدواج و جمعیت، اثر فضای مجازی، رسانه‌ها و ماهواره‌هاست و بخشی نیز اقتصادی است. جوانی که مشکل اشتغال دارد و حداقل‌ها را نمی‌تواند به‌دست آورد، شاید اعتماد به نفس لازم را ندارد که بخواهد یک زندگی مشترک را آغاز کند و موضوع فرزندآوری را حتی در ذهن خود بیاورد.
او افزود: سیاست‌های دولت باید بر مدار مشوق‌های فرزندآوری و تسهیل ازدواج باشد. اشتغال و مسکن نسبت به این دو مقدم است و اینها زنجیروار به یکدیگر پیوسته‌اند.
باشگاه خبرنگاران جوان لرستان خرم آباد
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟